TDCS و توانبخشی حرکتی پس از سکته مغزی و در بیماری پارکینسون

سکته مغزی و بیماری پارکینسون، دو اختلال عصبی شایع هستند که توانایی فرد برای حرکت را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. پس از سکته مغزی، آسیب به نواحی حرکتی مغز می‌تواند منجر به ضعف، فلج یا از دست دادن هماهنگی شود. در بیماری پارکینسون نیز، از بین رفتن تدریجی سلول‌های تولیدکننده دوپامین، باعث لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکت می‌گردد. در حالی که فیزیوتراپی و کاردرمانی سال‌هاست که به عنوان سنگ بنای توانبخشی شناخته می‌شوند، در مرکز ققنوس، ما از یک تکنولوژی پیشرفته به نام تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (TDCS) استفاده می‌کنیم تا به بیماران کمک کنیم قدرت حرکت خود را بازیابند و کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشند.

چرا مغز پس از آسیب نیاز به کمک دارد؟

توانبخشی حرکتی بر اصل نوروپلاستیسیته استوار است. پس از یک آسیب مغزی مانند سکته، بخش‌های سالم مغز باید مسئولیت‌های نواحی آسیب‌دیده را بر عهده بگیرند. این فرآیند، نیازمند تشکیل ارتباطات عصبی جدید و تقویت مسیرهای موجود است. با این حال، این بازسازی همیشه به صورت خودکار و مؤثر انجام نمی‌شود. در بیماری پارکینسون نیز، مدارهای عصبی مسئول هماهنگی و کنترل حرکت، به دلیل کمبود دوپامین، به درستی عمل نمی‌کنند. این شرایط باعث می‌شود که بیماران در یادگیری مجدد مهارت‌های حرکتی یا انجام حرکات روان، با مشکل مواجه شوند.

 TDCS فعال‌سازی توانایی‌های پنهان مغز:

TDCS با تعدیل فعالیت الکتریکی در نواحی مغزی که مسئول حرکت هستند، فرآیند توانبخشی را تسریع می‌بخشد. در این نوع درمان، الکترود مثبت (آنود) معمولاً روی قشر حرکتی اولیه (M1)، یعنی ناحیه‌ای که مسئول کنترل حرکات است، قرار داده می‌شود.

تقویت مسیرهای حرکتی: جریان آنودال باعث می‌شود نورون‌های قشر حرکتی فعال‌تر و آماده‌تر برای پاسخ به محرک‌ها شوند. زمانی که بیمار در حال انجام تمرینات فیزیوتراپی (مانند بلند کردن دست یا راه رفتن) است، TDCS به مغز کمک می‌کند تا سیگنال‌های حرکتی را به صورت قوی‌تر و مؤثرتری به عضلات ارسال کند. این فرآیند به مغز کمک می‌کند تا سریع‌تر الگوهای حرکتی جدید را بیاموزد و آن‌ها را تثبیت کند.

مهار فعالیت نواحی ناسالم: در برخی موارد، نواحی غیرآسیب‌دیده مغز ممکن است بیش از حد فعال شوند و در فرآیند بهبودی تداخل ایجاد کنند. با استفاده از الکترود منفی (کاتد)، می‌توان فعالیت این نواحی را کاهش داد و به بخش‌های آسیب‌دیده اجازه داد تا راحت‌تر بهبود یابند.

کاربردهای عملی TDCS در مرکز ققنوس:

در مرکز ققنوس، ما از TDCS به عنوان یک ابزار قدرتمند در کنار فیزیوتراپی و کاردرمانی برای موارد زیر استفاده می‌کنیم:

توانبخشی پس از سکته مغزی: TDCS به بهبود عملکرد حرکتی در اندام‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که ترکیب TDCS با تمرینات توانبخشی می‌تواند سرعت و میزان بازیابی عملکرد را در بیماران سکته مغزی به میزان قابل توجهی افزایش دهد. این امر شامل بهبود راه رفتن، هماهنگی دست و مهارت‌های حرکتی ظریف می‌شود.

بیماری پارکینسون: در بیماران پارکینسون، TDCS با هدف قرار دادن نواحی مرتبط با کنترل حرکت، می‌تواند به کاهش علائمی مانند سفتی (rigidity) و کندی حرکت (bradykinesia) کمک کند. این روش به بیمار کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر حرکات خود داشته باشد و در انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن، لباس پوشیدن و غذا خوردن، مستقل‌تر عمل کند.

چرا TDCS یک گزینه ایده‌آل است؟

TDCS مزایای متعددی در زمینه توانبخشی حرکتی دارد:

غیرتهاجمی و ایمن: این روش بدون درد و بدون نیاز به بیهوشی است و عوارض جانبی آن بسیار ناچیز است.

افزایش اثربخشی فیزیوتراپی: TDCS به عنوان یک کاتالیزور عمل می‌کند و اثربخشی جلسات فیزیوتراپی و کاردرمانی را چند برابر می‌سازد.

نتایج ماندگار: با تقویت نوروپلاستیسیته، تغییرات ایجاد شده در مغز پایدارتر هستند و به بیمار امکان می‌دهند تا مهارت‌های جدید را برای مدت طولانی حفظ کند.

نتیجه‌گیری:

سکته مغزی و بیماری پارکینسون، می‌توانند امید به یک زندگی عادی را از بیماران سلب کنند. با این حال، علم نوروتراپی دریچه‌ای به سوی بازیابی و بهبودی گشوده است. TDCS به عنوان یک ابزار نوین، به ما این امکان را می‌دهد که به صورت هدفمند، مغز را برای یادگیری مجدد و بازیابی مهارت‌های حرکتی تحریک کنیم. در مرکز ققنوس، ما با استفاده از این تکنولوژی پیشرفته، به مراجعین خود کمک می‌کنیم تا قدرت حرکت خود را بازیابند و از یک زندگی فعال و پرتحرک لذت ببرند.

به قلم: دکتر الهام اسمعیل‌نژاد، نوروتراپیست و روانشناس