تعامل هیجانی استاد–دانشجو و تأثیر آن بر کیفیت آموزش

کیفیت یادگیری در دانشگاه تنها به محتوای درسی و مهارت‌های آموزشی محدود نمی‌شود؛ ارتباط هیجانی بین استاد و دانشجو نقش کلیدی در تجربه تحصیلی دارد. تعامل هیجانی به معنای شناخت، احترام و پاسخ به هیجانات دانشجویان در فرآیند آموزش است. مطالعات روان‌شناسی نشان می‌دهد که کلاس‌هایی که ارتباط هیجانی مثبت و حمایتگرانه دارند، دانشجویان در آن انگیزه، تمرکز و رضایت بیشتری از یادگیری نشان می‌دهند.

تعریف تعامل هیجانی استاد–دانشجو

این تعامل شامل:

1.شنیدن فعال: استاد به نگرانی‌ها، پرسش‌ها و تجربه‌های دانشجویان توجه می‌کند.

2.بازخورد سازنده و حمایتگرانه: تشویق پیشرفت و رفع اشتباه بدون تحقیر.

3.ایجاد امنیت روانی: دانشجویان احساس می‌کنند می‌توانند آزادانه پرسش کنند و اشتباه کنند بدون ترس از قضاوت.

4.همدلی و توجه به هیجانات: استاد، هیجانات دانشجویان را شناسایی و به آنها پاسخ مثبت می‌دهد.

اثر تعامل هیجانی بر یادگیری

دانشجویان در کلاس‌هایی با تعامل هیجانی مثبت:

•تمرکز بالاتر و یادگیری عمیق‌تر دارند.

•اعتمادبه‌نفس و انگیزه برای مطالعه افزایش می‌یابد.

•استرس تحصیلی و اضطراب امتحان کاهش می‌یابد.

•روابط اجتماعی و همکاری گروهی در کلاس بهتر شکل می‌گیرد.

مثالی عملی: در یک کلاس روان‌شناسی، استاد هر جلسه با پرسیدن سوالاتی درباره تجربه شخصی دانشجویان و بازخورد مثبت، فضایی امن و مشارکتی ایجاد می‌کند. نتیجه: دانشجویان فعال‌تر می‌شوند، از مشارکت گروهی لذت می‌برند و مفاهیم را بهتر یاد می‌گیرند.

راهکارهای عملی برای اساتید

•شروع کلاس با پرسش از حال دانشجویان: حتی چند دقیقه توجه به احساسات روزانه.

•بازخورد مثبت و تشویق مستمر: هر پیشرفت کوچک را ببینید و تقویت کنید.

•ایجاد فرصت بیان احساسات و نگرانی‌ها: جلسات کوتاه مشاوره یا پرسش و پاسخ.

•استفاده از فعالیت‌های گروهی و تعامل محور: همکاری دانشجویان باعث تقویت تعلق و انگیزه می‌شود.

•انعطاف‌پذیری در تدریس: اجازه انتخاب موضوع پروژه یا روش یادگیری، هیجان مثبت را افزایش می‌دهد.

نقش دانشگاه

دانشگاه‌ها می‌توانند با آموزش اساتید در مهارت‌های هیجانی، روان‌شناسی مثبت و ارتباط مؤثر، کیفیت تعامل استاد–دانشجو را افزایش دهند. محیط‌های آموزشی که به هیجانات دانشجویان توجه می‌کنند، رضایت تحصیلی و موفقیت علمی را تقویت می‌کنند.

پیام انگیزشی

تعامل هیجانی استاد–دانشجو کلید یادگیری عمیق، انگیزه و شادمانی تحصیلی است. اساتیدی که به هیجانات و نیازهای دانشجویان توجه می‌کنند، نه تنها آموزش مؤثرتر ارائه می‌دهند، بلکه دانشجویان را به یادگیری فعال و خلاقانه تشویق می‌کنند. این نوع تعامل، دانشگاه را به محیطی الهام‌بخش و بانشاط برای نسل آینده تبدیل می‌کند.

⸻

دکتر زهره دهقان چناری – روانشناس و متخصص روان‌شناسی مثبت‌گرا