امنیت شغلی روان‌شناسان؛ تضمین سلامت روان کارگران و افزایش بهره‌وری تولید

سلامت روان نیروی کار کشور مستقیماً بر بهره‌وری و کیفیت تولید اثر دارد، اما روان‌شناسانی که باید حامی کارگران باشند، خودشان از امنیت شغلی محرومند. کارشناسان هشدار می‌دهند که بی‌توجهی به این مسئله نه‌تنها آسیب‌های فردی، بلکه هزینه‌های سنگین اقتصادی و اجتماعی برای کشور به‌همراه دارد.

در شرایط کنونی اقتصاد ایران، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها موضوع بهره‌وری نیروی کار و حفظ کیفیت تولید ملی است. بر اساس مطالعات بین‌المللی، هر یک ریال سرمایه‌گذاری در سلامت روان کارگران، چندین برابر بازگشت اقتصادی دارد. چرا که مشکلات روانی، منجر به کاهش بازدهی، غیبت‌های شغلی و حتی حوادث ناشی از کار می‌شود.

با این حال، حلقه‌ای مهم در این چرخه نادیده گرفته شده است: امنیت شغلی روان‌شناسان و مشاوران. چگونه می‌توان انتظار داشت روان‌شناسی که خود با قراردادهای موقت، نبود بیمه کامل و نگرانی از آینده شغلی روبه‌روست، برای رفع اضطراب و افسردگی کارگران راهکار ارائه دهد؟

روان‌شناسان در واقع پزشکان پنهان محیط کار هستند؛ کسانی که می‌توانند با مشاوره به‌موقع از فرسودگی شغلی، اعتیاد، پرخاشگری یا حتی حوادث کاری جلوگیری کنند. اما بی‌ثباتی در وضعیت شغلی آنان، این چرخه را معیوب کرده است. بسیاری از روان‌شناسان در مراکز درمانی، مشاوره‌ای یا حتی واحدهای صنعتی، با قراردادهای کوتاه‌مدت مشغول کارند و از حداقل حمایت‌های بیمه‌ای و حقوقی بی‌بهره‌اند.

این مسئله ارتباط مستقیم با جامعه کارگری دارد. کارگر بدون سلامت روان، نیروی مولد نیست و نبود روان‌شناس در محیط کار به معنای کاهش بهره‌وری، افزایش خطا و بالا رفتن هزینه‌های اجتماعی و درمانی است. در واقع امنیت شغلی روان‌شناسان، امنیت روانی کارگران و به تبع آن امنیت تولید ملی است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند پیامدهای قابل‌توجهی دارد:

افزایش فشار بر نظام درمانی و هزینه‌های کارفرمایان؛

افزایش احتمال بروز حوادث ناشی از کار؛

کاهش کیفیت و بهره‌وری در واحدهای تولیدی؛

مهاجرت یا خروج نخبگان روان‌شناسی از کشور.

برای حل این مسئله، چند اقدام فوری پیشنهاد می‌شود:

تدوین مقررات حمایتی ویژه برای روان‌شناسان شاغل در بخش کارگری و درمانی؛

الزام واحدهای بزرگ صنعتی به استفاده از خدمات روان‌شناس مقیم با قرارداد پایدار؛

بازنگری در تعرفه‌ها و حمایت‌های بیمه‌ای؛

نظارت سازمان نظام روان‌شناسی بر قراردادها و وضعیت شغلی اعضا.

امروز اگر هدف افزایش بهره‌وری و رونق تولید ملی است، باید بدانیم که این مسیر از سلامت روان نیروی کار می‌گذرد؛ و سلامت روان کارگران نیز بدون حضور روان‌شناسانی که امنیت شغلی دارند، تضمین نخواهد شد.

دکتر جلیل حاجی حسینی-وکیل دادگستری و مشاور در امور پیگیری‌های ویژه ریاست سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور.